Het komt steeds vaker voor dat Nederlanders internationaal bouwen. Naar aanleiding van een bezoek aan de Tunesische kuststeden Port el Kantaoui en Sousse leek het mij leuk om hier een artikel aan te wijden. Wat zijn de verschillen in bouwtechniek en uitvoering tussen Nederland en Tunesië?
Inhoudsopgave
- Eerste indruk
- Lokaal klimaat
- Bouwmaterialen
- Bouwuitvoering
- Duurzame energie
- Veiligheidsmaatregelen
- Conclusie
- Bronvermelding
Eerste indruk
Allereerst is het erg opvallend dat er vooral
ontzettend veel wordt gebouwd.
Langs de kust verrijzen diverse hotels en richting het binnenland zijn een groot aantal villa’s en woonhuizen in aanbouw. De meeste bouwwerken lijken meerjarenprojecten te zijn. Veelal is de eerste bouwlaag al volledig waterdicht, gestuct en gedecoreerd, terwijl de bovenste verdieping(en) alleen nog een casco constructie zijn. Een ander opvallend punt zijn de veiligheidsmaatregelen, die tamelijk afwijken van de Nederlandse maatstaven, dus daarover later meer!
[caption id="attachment_563" align="aligncenter" width="440"]
De achterzijde van het hotel in Port el Kantaoui (24-02-2014)[/caption]
Lokaal klimaat
Het klimaat heeft invloed op de materiaalkeuze en de manier van bouwen. Tunesië grenst met de noord-oostzijde aan de Middellandse zee. De rest van het land heeft een woestijnklimaat. Het klimaat in de twee kuststeden wordt volgens de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger ingedeeld in categorie BSh (zie afbeelding hieronder). Deze letters staan voor:
Eerste letter: B
B-klimaten zijn droge (aride) klimaten met de volgende eigenschappen: Te weinig neerslag voor boomgroei en permanente rivieren kunnen hier niet hun oorsprong hebben.
Tweede letter: S
Steppe (semi-aride); jaarlijks valt er ongeveer tussen de 200 en 300 mm neerslag. De werkelijke grens tussen het steppeklimaat, het woestijnklimaat en de andere klimaten wordt bepaald aan de hand van de droogte-index.
Derde letter: h
Warm; gemiddelde jaartemperatuur hoger dan 18 °C
[caption id="attachment_544" align="aligncenter" width="440"]
Klimaatsysteem van Köppen-Geiger (Peel et al, 2007)[/caption]
Bouwmaterialen
De gebouwen dienen voornamelijk bescherming te bieden tegen de hitte. Er wordt daarom gebouwd met een geperforeerde baksteen, waarbij de gaten zorgen voor luchtisolatie. Hierdoor blijft het gebouw koel. Isolatiematerialen zoals minerale wol, XPS of EPS kennen ze in Tunesië niet.
[caption id="attachment_561" align="aligncenter" width="440"]
Gemetselde wanden bij een bouwwerk in Sousse (25-02-2014)[/caption]
Het beton wordt op de bouwplaats aangemaakt. De grondstoffen liggen op het bouwterrein en worden in kruiwagens naar de mixer gebracht. Ze kennen in Tunesië ook geen prefab. Buitenwandafwerking wordt gedaan door middel van stucwerk en de buizen van de hemelwaterafvoer lopen langs de gevel. Deze zijn in dezelfde stijl als de gevel gedecoreerd, zodat ze niet opvallen. De geglazuurde dakpannen in de afbeelding hieronder zijn kenmerkend voor de architectuur in deze streek. Ze worden in zowel azuurblauw als kobaltblauw uitgevoerd.
[caption id="attachment_566" align="aligncenter" width="440"]
Dakpannen in Tunesië (27-02-2014)[/caption]
Bouwuitvoering
Zoals eerder omschreven wordt er in Tunesië gebouwd met gebakken stenen. Deze worden ook als vloersysteem gebruikt, waardoor er zeer licht geconstrueerd kan worden. In de onderstaande foto’s is te zien hoe dit er uit ziet.
[caption id="attachment_569" align="aligncenter" width="440"]
Onderzijde vloeren, Sousse (25-02-2014)[/caption]
De bekisting en onderstempeling zorgen ervoor dat de stenen tijdens de bouw niet naar beneden vallen. Als de bekisting klaar is, kan het beton gestort worden. Hierdoor wordt de vloer een geheel en een stabiele constructie.
[caption id="attachment_568" align="aligncenter" width="440"]
Vloeren onderstempelen, Sousse (25-02-2014)[/caption]
De gevels worden met dezelfde steen opgebouwd. Als dit gereed is worden de stenen met beton aangesmeerd. Vervolgens wordt er een witte pleisterlaag aangebracht die het zonlicht weerkaatst en het gebouw beschermt tegen de hitte.
Tot slot over de uitvoering; hoe hard de Tunesiërs in de horeca en detailhandel werken, zo langzaam lijken ze te zijn in de bouw. Wellicht ligt het aan de tijd van het jaar, de streek of het type bouwwerk, maar het werktempo is zeker niet te vergelijken met Nederland. Ter indicatie: twee stratenmakers die maar liefst zes dagen bezig zijn om een stoep van vijf vierkante meter opnieuw te bestraten. En nee, niet met klinkers maar met stenen blokken van 500 x 500 mm. Dat zou je in Nederland moeten proberen!
Duurzame energie
Tijdens het verblijf in Port el Kantaoui heb ik geen zonnepanelen kunnen spotten, wel waren er een aantal villa’s met zonnecollectoren voor warm water. De oudere gebouwen hebben elektrische verwarming, de nieuwere zijn uitgerust met een cv op gas. Enkele nieuwe appartementencomplexen hebben zelfs een warmtepomp. Een Tunesiër verklaarde dat alles goedkoop is in het land, met uitzondering van de elektrische en mechanische apparaten. Omdat deze erg kostbaar zijn, wordt dit tot dusver in de bouw waarschijnlijk minder snel toegepast.
Veiligheidsmaatregelen
Het is fascinerend om te zien hoe er in Tunesië om wordt gegaan met veiligheidsmaatregelen. Er is geen persoonlijk beschermingsmiddel of valbeveiliging te bekennen en ook over fijnstof wordt niet moeilijk gedaan. Steigers bestaan slechts uit een drietal plankjes die rusten op twee uitstekende balken(!), zie de foto hieronder…
[caption id="attachment_553" align="aligncenter" width="440"]
Bouwwerk nabij Port el Kantaoui (27-02-2014)[/caption]
Conclusie
In Tunesië wordt er behoorlijk anders gebouwd dan in Nederland. Het klimaat, de aanwezigheid van bepaalde bouwmaterialen, de hoogte van de arbeidslonen en de lokale mentaliteit c.q. regelgeving spelen hierbij een rol. In Nederland geldt dat de lonen relatief hoog zijn, alles zo snel mogelijk gebouwd moet worden en ook nog volgens strikte regelgeving. In Tunesië zou je je kunnen afvragen of het allemaal wel goed komt, maar verbazingwekkend genoeg lukt het ze met deze methode ook om waterdichte en stabiele gebouwen te maken. Er zijn dus meer wegen naar Rome. Zou Nederland iets kunnen leren van de Tunesische mentaliteit?
Bronvermelding
- Peel MC, Finlayson BL & McMahon TA (2007), Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification, Hydrol. Earth Syst. Sci., 11, 1633-1644.
Wat zijn jouw ervaringen met internationale bouwprojecten?
